Zasady wydobycia piasku - czy potrzebne są pozwolenia?

Piasek to jeden z surowców, który wykorzystywany jest w budownictwie od wieków. Dzisiaj chyba szczególnie rozumiemy jego istotną i niepodważalną rolę w tym temacie. Bez piasku nie byłoby betonu, szkła, zapraw, cementu czy nawet asfaltu. Czasem zapominamy jak cenny jest piasek i jak dzięki jego właściwościom rozwinęła się technologia budownictwa… i turystyki! Jednak wydobycie piasku to już zupełnie inne zagadnienie. Mówi się nawet o produkcji tegoż surowca. Jak zatem wygląda jego wydobycie od strony prawnej? Potrzeba do tego pozwolenia czy nie? Sprawdźmy!

Czym tak naprawdę jest piasek?

Mówiąc o piasku, warto w ogóle ustalić i wytłumaczyć czym on tak naprawdę jest. Otóż piasek to skała osadowa, która jest luźna, czyli niezwiązana żadnym spoiwem. Głównym minerałem budulcowym piasku jest kwarc, który składa się przede wszystkim z dwutlenku krzemu. Poza tym piasek wraz z innymi składnikami tworzy różnego rodzaju gleby. Piasek jako skała osadowa powstaje na skutek gromadzenia się materiału transportowanego przez między innymi wodę oraz wiatr, a także na skutek ich osadzania się lub wytrącania z osadów wodnych. Piasek jest produktem bardzo drobnym. Wielkość ziarenek piasku waha się od około 0,05 mm do 2 mm. Gęstość ziaren piasku kwarcowego wynosi mniej więcej 2,62 g/cm sześcienny. Piasek jest rezultatem długofalowych i dość skomplikowanych procesów, dzięki którym tworzy się ten powszechnie stosowany materiał. Początkowo ważnym elementem w formowaniu się piasku jest lawa wulkaniczna. Po wydostaniu się na powierzchnię ziemi magma zamienia się w lawę, a ta po ostygnięciu w skałę wulkaniczną. Następnie taka skała magmowa poprzez proces erozji przez wiatr, wodę, słońce, siłę grawitacji całkowicie się rozdrabnia. Proces tego typu, w zależności od skały, może trwać od setek lat aż do nawet wielu milionów lat. Po tym czasie może dojść do powstania drobnego piasku, który znany jest nam jako świetny materiał budowlany albo piękne plaże.

Wydobycie piasku – z pozwoleniem czy bez?

Przechodząc już do meritum, czyli samego wydobywania piasku i odpowiedzi na pytanie, czy do takiego wydobycia potrzebne jest pozwolenie czy też nie, trzeba rozróżnić dwie rzeczy: wydobycie piasku na własne potrzeby oraz wydobywanie piasku w celach zarobkowych. Okazuje się bowiem, że różnica jest dość istotna. Wydobywając piasek na własne potrzeby nie musimy mieć konkretnego pozwolenia. Jednak w takiej sytuacji mamy pewne obowiązki i ograniczenia. Ustawa o Prawie geologicznym i górniczym umożliwia wydobywanie kopalin, którymi jest także piasek, przez osoby fizyczne bez pozwolenia, ale muszą one spełnić łącznie kilka warunków:

• wydobywać można tylko piaski i żwiry,
• kopaliny te można przeznaczyć tylko na własne potrzeby,
• pozyskiwane są one z nieruchomości stanowiącej przedmiot prawa własności lub użytkowania wieczystego,
• nie można ich zbywać, czyli sprzedawać,
• wydobywane są bez użycia środków strzałowych,
• nie można przekroczyć 10 m³ wydobycia w skali roku,
• nie wolno naruszać przeznaczenia nieruchomości, np. rolnego,
• trzeba określić lokalizację zamierzonych robót i czasu ich trwania.

Bardzo istotne w takiej sytuacji jest także to, że trzeba złożyć z 7-dniowym wyprzedzeniem zawiadomienie do dyrektora właściwego miejscowo okręgowego urzędu górniczego o planowanym wydobywaniu, w tym wypadku piasku. Warto też zaznaczyć, że za wydobycie piasku, również na własne potrzeby, należy uiścić odpowiednią opłatę.

Inną sprawą jest wydobywanie piasku w celach zarobkowych lub w ilościach większych niż wspomniane wyżej. Wtedy należy zdobyć koncesję pozwalającą na takie wydobycie. Koncesja taka jest aktem administracyjnym wydawanym przez organ koncesyjny, który upoważnia do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Zanim uzyska się koncesję i rozpocznie wydobywanie piasku, trzeba przejść drogę formalną, czyli między innymi:

• zarejestrować działalność gospodarczą,
• uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji, czyli tzw. decyzję środowiskową,
• uzyskać pozwolenie wodnoprawne,
• uzyskać decyzję zezwalającą na wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej,
• opracować projekt zagospodarowania złoża,
• zmienić zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Dopiero po załatwieniu tych formalności, odpowiedni organ wydaje taką koncesję. W zależności od rodzaju własności kopalin koncesję wydaje minister środowiska, marszałek województwa lub starosta.